Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesiyle başlayan süreç birçok yaptırımın da devreye sokulmasıyla sonuçlandı. Bunların en kıymetlilerinden biri ise dünya ülkelerinin hava alanlarını Rusya’ya ve Rus uçaklarına kapatması oldu.
Bu da dünya çapındaki ağır hava trafiğinde epey büyük bir alanın üzerinden uçulamaz hale gelmesi ve her şeyin bir anda tepetaklak olması demek…
Bundan en çok etkilenecek bölge ise haliyle Doğu Avrupa ve Asya bölgesi olacak.
Yaptırımların tesiri havayolu şirketleri ve yolcular için değişen rotalar, artan maliyetler ve uçuş müddetleri ve oluşturulması gereken yeni rotalar olarak hissedilecek.
Bu durum tıpkı Soğuk savaş devrinde dünyayı ortadan ikiye bölen Demir Perde’yi ve her şeyin ‘Batı ve Rusya’ olarak algılandığı çift kutuplu bir dünyayı anımsatıyor.
Peki günümüz dünyasında son durum nasıl? Her şey İngiltere ve Rusya’nın karşılıklı olarak birbirine hava alanını kapatması ve uçaklarının ülke topraklarına inmesini yasaklamasıyla başladı. Arka arda gelen hava alanı yasaklamalarına Polonya, Çekya da katıldı.
Rusya kendisine yaptırım uygulayan ve hava alanını kapatan ülkelere kayıtsız kalmadı ve misilleme olarak 36 ülkeye hava alanını kapattı. Bu ülkelerin ortasında ABD, Kanada, Avustralya üzere ülkeler var.
Doğu Avrupa’nın hava trafiği haritalarında kocaman bir boşluk oluşmasına neden olan bu kararlar birebir vakitte da uzun aralıklı uçuşlarda büyük bir azalmaya yol açtı. Hali hazırda Rusya, İngiltere’nin denetim ettiği yerler dışında, Atlantik üzerindeki milletlerarası hava alanını kullanıyor ve şimdi durumdan etkilenmiş değil.
DOĞU ASYA’NIN DURUMU?
Soğuk Savaş devrinde Sovyet Bloğu ülkelerini pas geçebilmek için uçuşlar Grönland’dan Alaska’ya kuzeyden uçmak ve Alaska’nın Anchorage kentinde yakıt ikmali yapmak ve Bering Boğazı üzerinden Japonya’ya ulaşmak formundaydı. Çin üzerinden uçuşlar ise Kara Deniz ve Kafkaslar üzerinden uçarak Afganistan’ı pas geçmek ve Çin’e Orta Asya’dan ulaşmayı kapsıyordu.
Şu an için bu duruma gelinmiş değil. Ve çağdaş havacılıkta uçakların sahip olduğu teknoloji yüzünden tahminen de bu rotalara hiç gerek kalmayacak. Fakat koronavirüs yüzünden ticari uçuşlar ve uçuşların yolcuları zati etkilenmiş durumdayken beklenen tesir yeniden de epeyce büyük ve maliyetli görünüyor.
Rusya’nın coğrafik olarak ne kadar büyük bir alan kapladığı düşünülürse ülkeler ve hava yollarını sıkıntı günler bekliyor. Bu devasa toprak kesimi dünya çapında birçok uçuşun Rusya üzerinden yapılmasına sebep oluyor.
Örneğin Hong Kong ya da Hindistan’a gidecek bir düzine İngiliz uçağı her gün Rusya üzerinden uçuyor. AB üyesi ülkelerden kalkan uçaklar rotaları Asya ülkeleri olunca Rusya üzerinden geçmek zorunda.
KARGO UÇUŞLARI
ABD ve Asya ülkeleri ortasındaki kargo uçuşları da çabucak her gün Rus hava alanının küçük bir kısmını kullanıyor. Koronavirüs öncesi periyotta kargo trafiğinin çok ağır olduğu bu rota birebir vakitte uzun uzaklıklı ticari uçuşlar için de geçerli. Bilhassa de İngiltere için.
Ancak İngiltere’nin en büyük havacılık şirketi savaşın başladığı birinci gün Rus hava alanını yasaklı ilan etti bile. Bu da pandemi devrinde büyük yara alan havacılık dalı için çok büyük yeni bir sorun manasına gelecek ve şirketlerin maddi manada toparlanmasını geciktirecek.
Üstelik koronavirüs devrinde kargo siparişlerinin patlaması ve ticari uçuşlardan çok kargo uçuşlarının yapılması sorunun ölçeğini genişletiyor. FedEx, UPS, Atlas, Kalitta, Western Küresel üzere birçok şirket bu meseleye tahlil bulmak için kara kara düşünüyor.
MESAFE VE VAKİT SORUNU
Günümüzde Alaska rotası Londra ve Tokyo ortasında bir uçuşta seyahate bin 500 ila iki bin hava mili ve 3-4 saat müddet ekliyor. Lakin en azından çağdaş havacılık ekipmanları sayesinde Alaska’da yakıt ikmaline gerek duyulmuyor.
Dubai’den Houston’a, San Francisco’ya, Los Angeles’a ya da Auckland yahut Hong Kong’dan Boston ve New York’a gitmek zorlaşacak, kıymetlenecek ve müddeti uzayacak.
Bu uçuşlar ekseriyetle Airbus A380 ya da Boeing 777 üzere uçaklarla yapılıyor ve bu uçakların teknolojisi en az 20 yıllık. Boeing 787 ve Airbus A350 ya da A330neo üzere uçaklar ise daha yeni teknolojik donanımlarla hava alanı yasağından ara ve vakit olarak daha az etkilenilecek donanımdalar.
Modern jetler 6 saatten fazla uçuş yapabilecek durumdalar ve bu uçaklar için Grönland, Kuzey Kanada, Alaska ve Japonya’daki hava alanları rota dahilinde hem iniş hem de yakıt ikmali için kullanılabilecek durumda.
Yaptırımlar yalnızca AB ülkeleriyle hudutlu kalmaz da NATO’yu da kapsarsa Norveç etkilenirken İsveç ve Finlandiya dışarıda kalacak. AB ile hudutlu kalırsa da tam zıddı olacak ve İsveç ve Finlandiya yaptırıma dahil olacak ve Norveç dışarıda kalacak. Lakin Norveç açıklanan yaptırımların bir kısmına uyacağını çoktan açıkladı.
Öte yandan Rusya’nın duruma müdahalesi ve misilleme yaparak kendi yaptırımlarını uygulamaya koyması işleri şu an olduğundan çok daha karmaşık hale getirebilir…
