Rusya Mariupol’ü çok istiyor; Ukrayna ordusu direniyor. Kritik bir bölgedeki kilit kent artık neredeyse harabeye dönmüş durumda. Kentteki son durumu orada savaşanlar ve oradan kaçabilenler anlatıyor… Pekala Rusya’nın Mariupol’le kederi ne?
28 yaşındaki İngiliz Aiden Aslin Kiev’e birinci olarak 2018 yılında gelmiş ve iki aylık temel eğitimden sonra Ukrayna donanmasındaki revire er olarak katılmış. Artık ise Aslin Rus kuşatması altındaki Mariupol’de geri saflarda da olsa Ukrayna için çarpışıyor.
MARİUPOL’DE BİR İNGİLİZ
İngiliz basınına konuşan genç adam kentte durumun giderek kötüleştiğini, Rusya’nın sivil maksatlara saldırarak savaş cürmü işlemeye devam ettiğini anlatıyor. Hatta Aiden Aslin, Mariupol’ü Nazi işgali altındaki Stalingrad’a benzetiyor. II. Dünya Savaşı’nın dönüm noktası olarak kabul edilen Stalingrad kuşatması ve zaferi Avrupa tarihine iz bırakan ve Nazilerin mağlubiyetini sağlayan en kıymetli faktörlerden biri idi…
28 yaşındaki İngiliz, Ukrayna saflarında savaşıyor
Rusların hastaneleri, ambulansları gaye aldığını söyleyen İngiliz, kentte su ve yiyecek imkanlarının tükendiğini ve 300 bin kişinin buradan kaçamayarak mahsur kaldığını anlatıyor. Kente girer girmez çabucak bağlantı merkezlerine saldıran Rus ordusu Mariupol’ün dünya ile olan temasını da kesmeye çalışıyor.
DÜNYAYA DUYURUYOR
Aslin ise telefonunda sinyal yakaladığında Whatsapp ve Telegram üzere iletileşme uygulamalarını kullanarak kentteki durumu dünyaya duyurmaya çalışıyor. “Şehirdeki durum çok makus. Ruslar sivil olduğuna bakmaksızın herkesi gaye alıyor ve burada akılalmaz savaş cürümleri işleniyor.” diyen İngiliz asker kelamlarına şöyle devam ediyor:
“Her gün ve gece bitmeyen kara ve hava akınları var. Hastanelere birden fazla hücum yapıldı. Bahçelerine ‘HASTANE’ yazılmış olsa bile maksat olmaktan kurtulamadılar. Sivilleri taşıyan ambulanslar vuruluyor. Elektrik ve gaz yok; yakında su da tükenecek ve sivil halk için durum daha da zorlaşacak. Sokaklar tıpkı Stalingrad’a benziyor.”
Aiden Aslin “Stalingrad’ı Naziler’den kurtaran Ruslar artık Mariupol’de Nazi taktikleri uygulayarak savaşıyor.” diyor.
Mariupol’den kaçabilen şanslı siviller ise hayatlarında bir daha unutamayacakları imgelerle karşılaştı. Yaşanan kâbusu anlatanlar bu günlerin geçeceğini fakat bunu kendilerinin göremeyeceğini söylüyor…
Mariupol’deki bir hastanede vurulan bir genç kızın tedavisi yapılıyor
KAÇABİLENLER ÇOK ŞANSLI
Natalia Hayetska, kendisi ve yaşlı anne babasının ve 4 kedilerinin Mariupol’den kaçmalarının zorluğunu anlatıyor. “Lviv’e ulaşmamız dört gün sürdü. Bize yardım eden düzgün beşerler olmasaydı çoktan ölmüştük.” Diyen bayan kentte hayatını kaybedenlerin konutların bahçelerine gömülmeye başladığını zira cenazelerin diğer türlü kaldırılmasının mümkün olmadığı anlatıyor.
Hayetska durumu “Şehirde altyapı kalmadı. Su yok, elektrik yok ve daima bombalanıyor. Beşerler ölenleri yol kenarında bırakıp üzerlerine battaniye örtmeye başladı. Zira gelip onları oradan alacak kimse kalmadı.” kelamlarıyla özetliyor.
Natalia’nın 84 yaşındaki annesi Halyna Zhelezniak, kızına minnettar. Yaşlı bayan “Bizi artta bırakmadı. Ona ne kadar teşekkür etsem az. Hayatımda hiç bu türlü korkmamıştım. Bunların yaşandığına inanamıyorum, hâlâ şoktayım.” diyor.
MARİUPOL’ÜN KIYMETİ
Ukrayna’nın güneydoğusundaki liman kenti Mariupol, Rusya’nın en ağır bombardımanına maruz kalan ve en çok hasar gören kent. Mariupol, Moskova’nın Ukrayna’daki askeri harekâtı açısından hayli kıymetli. Pekala neden?
Şehirde vurulan sivil yerleşimler uydu manzaralarında açıkça muhakkak oluyor
Mariupol’u almanın Rusya açısından kıymetli bir stratejik kazanım, Ukrayna içinse büyük bir darbe olmasının dört ana nedeni var.
1. Kırım ve Donbas ortasında karadan bir koridorun teminata alınması
Coğrafi olarak, Mariupol kenti haritada küçük bir alanı kaplıyor, ancak Kırım Yarımadası’ndan harekete geçen Rus kuvvetlerinin önünde pürüz oluşturuyor. Bu kuvvetler, Ukrayna’nın doğusunda Donbas bölgesindeki Rusya yanlısı ayrılıkçı güçlerle irtibat kurmak için kuzeydoğuya hakikat ilerlemek istiyor.
İngiltere Müşterek Kuvvetler Komutanlığı’nın eski kumandanı General Richard Barrons, Mariupol’u ele geçirmenin Rusya’nın savaş gayretleri için hayati kıymet taşıdığını söylüyor:
“Ruslar bu savaşı muvaffakiyetle sonuçlandırdıklarını hissettiklerinde, Rusya’dan Kırım’a bir kara köprüsünü tamamlamış olacaklar ve bunu büyük bir stratejik muvaffakiyet olarak görecekler.”
Mariupol ele geçirilirse, Rusya da Ukrayna’nın Karadeniz kıyı şeridinin yüzde 80’inden fazlasının tam denetimini elde etmiş olacak, deniz ticaretini kesecek ve onu dünyadan daha da tecrit edecek.
Kenti savunan Ukraynalılar son üç haftadır ilerleyen güçlere karşı direnerek çok sayıda Rus askerini meşgul etmeyi başardılar. Kenti süratli bir formda ele geçiremeyince Rus kumandanları, eski kuşatma taktiklerinin 21. yüzyıl versiyonuna başvurmaya yöneldi.
Mariupol’de yaralanan 15 yaşındaki Masha Feshchenko
Mariupol’u top, roket ve füze yağmuruna tuttular; kentin yüzde 90’ından fazlası hasar gördü. Ayrıyeten elektriğe, ısıtmaya, pak suya, besine ve tıbbi gereçlere erişimi kestiler; insan imali bir insani felaket yarattılar. Moskova ise 21 Mart saat 05:00’e kadar teslim olmayı reddettiği için Ukrayna’yı suçluyor. Ukraynalı bir milletvekili Rusya’yı “Mariupol’u aç bırakarak teslim almaya çalışmakla” suçladı.
Ukrayna, kenti son askerine kadar savunma kelamı verdi. Durum nitekim de o hale gelebilir. Rus birlikleri yavaş yavaş merkeze yanlışsız ilerliyor. Rastgele bir uygulanabilir barış muahedesi olmadığından, Rusya muhtemelen bombardımanını ağırlaştıracak ve bunu yaparken kenti savunan silahlı güçlerle sayıları hala 200 binden fazla olan sivil nüfus ortasında neredeyse hiç ayrım yapmayacak.
Rusya, Mariupol’de denetimi ele alırsa, 1000 kişilik tabur taktik kümeleri halinde organize olmuş 6000’e yakın askerini, Ukrayna etrafındaki öteki Rus cephelerini güçlendirmek için kullanabilecek.
Bunları nerede yine konuşlandırılabileceğine dair birkaç mümkünlük var:
- Donbas bölgesinde Kremlin yanlısı ayrılıkçılarla savaşan Ukrayna birliklerini kuşatmak üzere kuzeydoğuya ilerlemek
- Batıya, Ukrayna’nın Karadeniz’e açılan son kapısı olacak Odessa’ya gerçek ilerlemek
- Kuzeybatıda Dnipro kentine gerçek ilerlemek
2. Ukrayna iktisadını çökertmek
Mariupol, Karadeniz’in bir kesimi olan Azak Denizi’nde uzun vakittir stratejik açıdan kıymetli bir liman kenti.
Derin rıhtımları ile Azak Denizi bölgesinin en büyük limanıdır ve kıymetli bir demir-çelik tesisine sahip. Olağan vakitlerde Mariupol, Ukrayna’nın Orta Doğu ve ötesindeki müşterilere giden çelik, kömür ve mısır için değerli bir ihracat merkezi.
Moskova’nın 2014’te Kırım’ı ilhak etmesinden bu yana Mariupol, yarımadadaki Rus güçleri ile bağımsızlığını ilan eden Donetsk ve Luhansk cumhuriyetlerindeki Kremlin yanlısı ayrılıkçılar ortasında sıkışmış durumda.
Mariupol’u kaybetmek, Ukrayna iktisadından geriye kalanlara büyük bir darbe olacak.
Ukraynalılar Mariupol’den Lviv’e kaçmaya çalışıyor
3. Propaganda fırsatı
Mariupol ismini, kenti Karadeniz’in geri kalanına bağlayan Azak (Azov) Denizi’nden alan Azak Taburu isimli Ukraynalı milis güçlere mesken sahipliği yapıyor. Azak Taburu, Neo-Naziler de dahil olmak üzere çok sağcıları barındırıyor.
Ukrayna’nın savaşan kuvvetlerinin yalnızca çok küçük bir kısmını oluştursalar da, bu Moskova için faydalı bir propaganda gereci oldu ve Rusya halkına, Ukrayna’da savaşmak için gönderdiği gençlerin, komşularını Neo-Nazilerden kurtarmak için orada olduklarını söylemesi için bir mazeret sundu.
Rusya, değerli sayıda Azak Taburu savaşçısını canlı ele geçirmeyi başarırsa, Ukrayna’yı ve hükümetini itibarsızlaştırmaya yönelik süren enformasyon savaşının bir kesimi olarak Rus devlet denetimindeki basında bunlara geniş bir halde yer verecek.
4. Büyük moral artışı
Rusya’nın Mariupol’ü ele geçirmesi, bu savaşta her iki taraf için de ruhsal olarak kıymetli olacak.
Mariupol’da Rus zaferi, Kremlin’in devlet denetimindeki medya aracılığıyla halka Rusya’nın hedeflerine ulaştığını ve ilerleme kaydettiğini göstermesini sağlayacak.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin için bu savaş kişiselmiş üzere görünüyor ve tüm bunların tarihî bir kıymeti var. Putin, Ukrayna’nın Karadeniz kıyı şeridini, Novorossiya (Yeni Rusya) olarak görüyor (18. yüzyıldaki Rus imparatorluğuna kadar uzanan Rus toprakları).
Putin bu kavramı “Rusları Kiev’deki batı yanlısı bir hükümetin zulmünden kurtarmak” olarak tekrar canlandırmak istiyor. Mariupol şu anda bu emele ulaşmasının önünde mani duruyor.
Ancak Ukraynalılar için Mariupol’ün kaybı yalnızca askeri ve ekonomik olarak değil, birebir vakitte karada savaşan ve ülkelerini savunan bayan ve erkeklerin morallerine de büyük bir darbe olacaktır. Rusların ele geçirmesi halinde Mariupol, stratejik olarak çok daha az kıymetli olan Herson’dan sonra denetimi alınan birinci büyük kent olacak.
Şehir harabeye döndü
Moral bakımından bir öteki istikameti ise caydırıcılık.
Mariupol büyük bir direniş gösterdi ancak bunun bedeli ağır oldu. Kent yerle bir edildi. Rusya’nın sonunda bombalayıp teslimiyete zorladığı ve enkaza çevirdiği Grozni ve Halep ile birlikte tarihe geçecek. Buradan öbür Ukrayna kentlerine verilen bildiri çok net: Mariupol üzere direnmeyi seçerseniz birebir bahtı paylaşırsınız.
İngiliz General Richard Barrons, “Ruslar Mariupol’a giremediler” diyor ve ekliyor:
“Tanklarıyla giremedikleri için onu enkaza çevirdiler. Kendileri için kıymetli olan öbür bir yerde de bunları görebiliriz.”
