İtalya’dan yeni sineması ‘Şans Tanrıçası’ için geliyor. Ayağının tozuyla buluşuyoruz. Birebir sinemaları üzere biri; samimi, duygusal, sevinçli… Dünya çapındaki başarılarına karşın de çok mütevazı. Saatlerce konuşsa bıkmadan dinlersiniz. Ferzan Özpetek’le birer filtre kahve eşliğinde sohbete oturuyoruz. Hayata bakışını da yaşadıklarını da sinemalardaki üzere bütün içtenliğiyle anlatıyor.
‘Şans Tanrıçası’ bir mühlet arkadaşlarının çocuklarına bakmak zorunda kalan bir çiftin kıssası. Siz bunun ötesinde nasıl anlatırsınız?
Diyelim biriyle berabersiniz ve ilgide problemler var… Raffaella Carrà’nın söylediği hoş bir kelam vardır: “Cinselliğin ateşi söndüğü vakit şefkat girer ortaya ve aşkın manası şefkattir.” Burada da eleştirmenlerin dediği, birinci sefer birebir cinsten olan bir çiftin münasebetlerinin bitmek üzere olduğunu anlatıyorum. Çocukların gelmesiyle onların hayatı değişiyor. İrtibat çok kıymetli. Bir de çocuk eğitimi ve çocuğun büyümesinde en kıymetli şey kalp ve beyin. Belden aşağı değil, belden üst insanların belirlenmesi kıymetli, onu vurguluyorum.
Yani cinsellik olmadan aşk devam eder mi?
Şefkatin, hissin olması değerli. Bir arada olduğunuz kişi bir mühlet sonra dostunuz, anneniz, babanız üzere oluyor. Bağlantı değişik bir şeye dönüşüyor. O apayrı şeye geçiş çok değerli. Orada karşındakini kaybetmemelisin. Bence şayet mutabakat, sevgi, şefkat varsa bağ çok beğenilen bir hale geliyor.
Bu kıssa size nasıl geldi?
Abilerimden biri Asaf. Onunla çok uygun anlaşırdık, çok severdim. Birkaç sene evvel pankreas kanseri oldu. Hastalığı bayağı ilerlemişti ki
yengem aradı, “Ben de kendimi âlâ hissetmiyorum. Bize bir şey olursa çocukları sizin büyütmenizi istiyorum. Kelam ver” dedi.
Ferzan Özpetek: “Ölüm beni korkutmuyor, insan yaşı ilerledikçe de alışıyor. Abim ve 41 yıllık arkadaşım ‘gittikten’ sonra, öldüler demiyorum, imkânsız dediğim birtakım şeyler oldu. Diyorum ki kesin bunların parmağı var!”
Verdiniz mi?
Evet. Durumu Simone’ye anlattım. Çocuklar 9-10 yaşlarındaydı. Okulları nasıl olacak, onlara nasıl davranırız… Dişlerini fırçaladı mı, dersini çalıştı mı… Bunları nasıl yaparız derken bir şaşırdık. Lakin zati bu türlü bir şey olmaz diyorduk. Daima çalıştığım senariste bunu söyleyip “Böyle bir mevzuyu anlatsak” dedim. “Çok beğenilen olur” dedi.
Abinizi kaybettiniz mi?
Evet, üç yıl evvel. Bu sineması göremedi. Şimdiki dünyam daima hayal, mevt, ömür ortasında gidip geliyor. Zira son yıllarda kaybettiklerim yüzünden bayağı bir zorluk yaşadım.
Başınız sağ olsun. Vefat korkutuyor mu sizi?
Ölüm beni korkutmuyor, insan yaşı ilerledikçe de alışıyor. Beni korkutan, o kişiyi bir daha görememek. İki açıdan da: Kendiniz ölürseniz de göremiyorsunuz, onlar öldüğü vakit da… Fakat kesinlikle bir güç var. Abim ve 41 yıllık arkadaşım ‘gittikten’ sonra, öldüler demiyorum, imkânsız dediğim kimi şeyler oldu. Diyorum ki kesin bunların parmağı var, müdahale ediyorlar (gülüyor).
Peki, siz çocuk sahibi olmak ister miydiniz?
Hayır; zira ben kendimi çocuk hissediyorum. Çocuk büyütmek çok değerli bir sorumluluk. Bizim bir arkadaşımız var, Roberta. O benden ve Simone’den çocuk istedi.
Aa, ne dediniz?
‘Hayır’ dedik. Lakin İspanya’daki prosedürler için ona yardım ettik. Kızı artık 14 yaşında. Çocuğumuz üzere, çok seviyoruz.
Öngösterimde “Filmlerim daima benden bir şeyler taşır lakin bu sinema benden en çok şey taşıyanı” dediniz. Neden?
Hayatıma çok yakın olan iki sinema var: ‘Bir Ömür Yetmez’ ve ‘Şans Tanrıçası’. Bu sinemada bir sahne var hani, pizza geliyor, komşular, arkadaşlar birlikte yiyorlar. Bu hayatıma çok yakın. Bir sahnede de anneanne başrol karakterlere “Sizin arkadaşlarınız, zenci, mülteci, kız mı erkek mi ne olduğu belirli olmayan kişiler” diyor. Benim de dostlarım her türlü fakat dostlukları, kalpleri düzgün…
Filmlerinizin birçoklarında aile kavramı üzerinde duruluyor. Sizin ailenizle alakanız nasıldı?
Abilerimle bağım çok düzgündür. Annemle de harikulade. Babamla o kadar değildi. Ancak babam gittikten sonra onu da kendi içimde çözdüm.
Aşk, filmlerinizin ana temalarından… Aşkı nasıl anlatırsınız?
‘İstanbul Kırmızısı’nın kapağında da yazmıştım, annemin bir kelamı: “Aşktan daha üstün bir şey yoktur.” Ben aşksız yaşayamam. Yani aşk dediğim şey de yalnızca bir şahsa değil, birçok şeye duyduğum bir olay.
Ben aşksız yaşayamam. Yani aşk dediğim şey yalnızca bir bireye değil, birçok şeye duyduğum bir olay.
Filmde aldatma kavramı da işleniyor. Aldatmaya bakışınız ne?
Çiftlerden birinin ötekinin yaşadığı şeyi bilmemesi çok berbat. Yaşadığınız bir dünyayı sevdiğinizden saklamayı çok yanlış buluyorum.
Ya karşı tarafa söylersek…
Filmde, düğün sahnesinde çiftlerden biri oburuyla birlikte oluyor. Diyor ki: “O aldatma sayılmaz.” Öbürü de “Aldatma değil fakat dikkatli olman lazım” diyor. Sonra uzun periyodik bir bağlantısı olduğu ortaya çıkıyor. Benim başımda aldatmak o. Hayatımda 20 yıldır biri var, Sezen’in dediği çok hoş bir laf oldu: “O senin yol arkadaşın.” Yol dediğimiz de hayat. Yani benim hayattaki annem, babam, kardeşim, sevgilim. Bir sürü şeyi temsil eden biri. Lakin bunun yanında benim tutkuya, flörte gereksinimim var. Birisiyle ortada bu türlü bir hoş irtibatın olması çok hoşuma gidiyor.
Kıskanmaz mı?
Hayır, kıskanacağı noktaya getirmemek kıymetli olan.
Özpetek’in son sineması ‘Şans Tanrıçası’ cuma vizyona girdi.
Benim için en büyük ödül…
‘Şans Tanrıçası’ sineması yurtdışında 1.5 sene evvel kasımda çıkacaktı ancak Warner Bros. sineması gördüğü vakit “Biz bunu Noel’de çıkaracağız” dedi. “Bu yılbaşı sineması değil” dedim. “Siz karışmayın, çok uygun olacak” dediler ve gerçekten çok güzel gitti. ‘Cahil Periler’ 20 yıl evvel çıkan ve İtalyanların hâlâ çok ilgilendikleri filmlerimden. Hatta şimdilerde, üniversitelerde İtalya’ya kültürel değişiklik getiren sinema diye okutuluyor. Benim en hoşuma giden; beni ağlatan, beni güldüren mevzularda tıpkı hisleri paylaşan seyircim. Benim için en büyük ödül o.
Altıncı hissim ‘Burak’ dedi
Hayatınızın nasıl bir noktası?
‘Bir Nefes Gibi’yi yazdım, rekor kırdı. Bu sineması çektim, acayip güzel gitti. ‘Serseri Mayınlar’ oyunu kapalı gişe oynuyor. İspanya ve Fransa da aldı; Türkiye’de de
sahneye koymak istiyorum. İki sene evvel ‘Madam Butterfly’ı opera olarak hazırladım. O sırada ‘Venedik Bienali’nden aradılar. “Venedik Pavyonu’nda sizin üzere bir direktörün beş dakikaya varacak bir sinemasını istiyoruz” dediler. “Vaktim yok” dedim. Sonra aklıma bir suyun içinde yüzünü tam görüp görmediğimiz bir bayan imajı geldi, Venedik de bir bayan ismidir aslında. Telefonda konuştuğum bayan fikre bayıldı. İtalya’da ve dünyada tanınan çok güzel bir oyuncu arkadaşım var. Onu suyun içinde çektim. Üstüne Venedik’in, hatta Osmanlı’nın olduğu fotoğraflar yansıttım. 20 bin kişi seyretti. Roma’daki MAXXI Müzesi’nde yine başlayacak. Paris ve İstanbul’a gelecek.
‘Cahil Periler’ de dizi oldu…
13 Nisan’da Disney Plus’ta başlayacak. 85 ülkede birebir anda oynayacak.
Burak Deniz de dizide rol aldı. Nasıl buldunuz onu?
Mina ve Adriano Celentano için Türkiye’de bir klip çektim. Büşra Develi oynadı. “Onun sevgilisi bir çocuk var” dediler. Dedim ki sevgilisini koymayalım. Kaan Urgancıoğlu’nu gördüm, çok hoşuma gitti, Kaan’la oynadılar. Sonra GQ’dan bir ödül aldım. O gece Burak da ödül aldı. Ne kadar albenisi olan bir çocuk, çok başarılı, orada başıma takıldı. Bu ortada da İtalya’da Can Yaman çok popülerdi. Bana bir makarna firması “Can Yaman’ı oynatacağımız üç sinemalık bir reklam yapmak istiyoruz” dedi. Can’la tanıştık, çok güzel dostluğumuz oldu. Can onlarda oynadı. Dizide de Can’ı mı oynatalım diye düşünüyordum fakat öteki işleri vardı. Şükrü Özyıldız da çok beğendiğim bir oyuncu. Sonra altıncı hissim ‘Burak’ dedi. O da benimle çalışmak istiyordu, çok güzel oldu.
Can Yaman ile anlaşamadığınıza dair haberler çıktı…
Hayır, o denli bir şey yok. Bir yerde mahzurlar çıktığında onu zorlamayacaksınız. Onun kıymetli diğer bir mutabakatı vardı ancak ertelendi ve diğer bir dizi yaptı. Can çok âlâ bir insan. İnşallah çok hoş şeyler yapar. Lakin Burak’la ilgim değişik. Abi-kardeş üzereyiz. Birebir oyuncularla sık sık çalışıyorsunuz. Çok uygun münasebetleriniz var sanırım… Oyuncularla ortamızda benim de bilmediğim bir büyü var. Mesela benim filmlerimi hiçbir vakit, bir oyuncu senaryoyu okuyup kabul etmez, senaryoyu okumadan kabul eder, “Ferzan Özpetek’in sinemasıysa tamam” derler.
Bu ortada bir de İtalya’da stand-up yapıyorsunuz, değil mi?
Son kapanmada tiyatrolar açıldı lakin düşük kapasiteyle. ‘Serseri Mayınlar’ı hazırladığım tiyatroya “Burada beşerler çalışmıyor. Ben tek başıma stand-up üzere bir şey yapayım” dedim. Bir prova yaptık, çok güzellerine gitti. Çabucak Cem Yılmaz’ı aradım, yapacaklarımı anlattım, “Harika, çok iyi” dedi. İki gün sonra yasaklar kalktı. Ve dört gün Roma, iki gün Floransa, bir gün Milano derken 1.300 kişilik salon tıklım tıklım doldu.
2019’daki Venedik Bienali’nde Özpetek’in ‘Venetika’ isimli çalışması büyük ilgi görmüştü.
Rockstar üzere yaşamıyorum
Kendinize İtalyan direktör mi yoksa Türk direktör mi diyorsunuz?
Başka ülkeler beni İtalyan direktör olarak görüyor. Evvel Türk mü İtalyan mı
anlayamıyorlardı. Kimileri Türk asıllı İtalyan, İtalyan Türk diyor. Bence kıymetli olan, bizim içimizde taşıdığımız.
Siz içinizde ne taşıyorsunuz?
İki ülke de birbirinden hoş. Ben de iki ülke ortasında gidip geliyorum, büyük bir baht. Doğal iki kişiliğiniz oluyor lakin bunların birleştiği bir nokta da var. Ben de “Ben yönetmenim” diyorum. Şudur budur değil, direktör direktördür.
Ödüller alıyorsunuz, ilgi görüyorsunuz ancak bunlar süreksiz. Kalıcı olan hisler, dostlarınız, sevgilileriniz…
İtalya’da bir lakabınız var mı?
‘Ferzan Özpetek’in dokunuşu’ diyorlar, çok hoşuma gidiyor. Almodóvar bir gün “Önemli olan sinemasının bir kesimini seyrettikleri vakit, onun senin sinemanın olduğunu anlamaları” demişti. Bu gerçekten oluyor.
Hayatınız ne kadar renkli görünüyor. Hiç dram yok mu?
Olmaz mı… Kaybettiklerim, kanser olan arkadaşlarım, onlarla bağlantılarım. Sezen’in iki müziği var, benim için çok kıymetli. Biri ‘Hayat Sana Teşekkür Ederim’; oradaki kelamlar benim hayatıma çok emsal. “Romanları sevdim, erkekleri sevdim, bayanları sevdim, hayat sana çok teşekkür ederim” der. Bir de ‘Ben Kedim Yatağım’ müziği. “Kazanmalar, mükafatlar boştur” der. Gerçekten mükafatlar alıyorsunuz, her yerde ilgi görüyorsunuz lakin bunların hepsi süreksiz. Kalıcı olan hisler, dostlarınız, sevgilileriniz…
Peki, şöhret?
Şöhretli olduğumu çok nadir vakitlerde anlıyorum.
Tüm dünyada tanınan biriyken mi?
Şöhret elle dokunulur bir şey değil, onun için anlamıyorsunuz. Bir davete gittiğimde kuyruğa giriyorum, “Aa, niçin kuyruğa girdiniz” diyorlar. Çöpü dökerken fotoğrafımı çekmişler, “Çöpünü kendi döküyor” yazmışlar; kim dökecek! Meşhursan kimi şeyleri yapmaman gerekiyor üzere… İtalya’da seyircinin sevgisi acayip. Hatta CIAK isminde çok kıymetli bir mecmuanın ‘İtalyan Sinema Sanayisinin En Güçlü İsimleri’ listesinde geçen sene ikinci geldim. O yazıda “Taormina Sinema Festivali’ne geldi, yanına dört bodyguard bulmak zorunda kaldık. Rockstar gibi…” yazmışlar. Başlık ‘Rockstar Özpetek’ti.
Rockstar üzere yaşıyor musunuz?
Hayır, yaşamıyorum lakin öyleymişim üzere davranıyorlar. Hatta bazıgazetecilerle bir yere gideceğimiz vakit “Tina sen geliyorsun galiba, onun için dikkatli oluruz” falan diyorlar; ‘Tina Turner Ferzan…’ (gülüyor).
Hayatına daima ekleyecek, hiç çıkarmayacaksın
Arkadaşlarınızın sizde en çok değiştirmek istediği özellik nedir?
‘Mumyalar’ dediğim bir arkadaş grubum var. Yani yılların arkadaşları, artık yaşlanmışız falan. Onlar “Bir yere yer ayırtmak için senin ismini kullanıyoruz, başlayacağız artık sana” diye sinirleniyorlar.
Kaç kişi bu mumyalar?
Sekizdi lakin biri gitti, yedi bireyiz. 41 yıllık arkadaşımdı, o kayıp beni çok etkiledi. Bir gecede gitti. WhatsApp’ta birbirimizi denetim ediyoruz. Yani yeterli mi değil mi onu anlıyorsun. Bazen mesela bu mumyalardan biri karşılık vermiyor, hepimiz telaşlanıyoruz, oysa kendine sevgili bulmuş.
Siz hayatınıza bir sefer giren insanları güya kolay kolay bırakmıyorsunuz…
Hiç. Hayatına daima ekleyecek, hiç çıkarmayacaksın. Bazen kalabalık bir sofra olur; sofrada 12 kişi varsa sekizi benim eski sevgilimdir; bayanlı erkekli…
Masadaki yeni sevgiliniz sorun çıkarmıyor mu?
Eski sevgilinizle olan dostluğunuzun derecesi, sizin verdiğiniz yer çok kıymetli. O artık benim için yalnızca bir dostum…
