Özgürlüğe ve yeniliğe açık özellikleriyle bilinen bu kuşak artık okullarda öğretmen olarak misyon almaya başladı. Yani artık bir sınıfta hem öğrenci hem de öğretmen Z neslinden olabiliyor. Çocuk ve genç yaşta öğrencilere yaş olarak daha uzak olan öğretmenler ile yeni kuşak öğretmenler ortasında gözle görülür farklar var. Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nden Prof. Dr. Yavuz Erişen 12’inci sınıf öğrencileriyle ayrıntılı görüşmeler yaparak Z neslinin eğitimden ve eğitimcilerden beklentilerini araştırdı. ‘Ya Z neslinden öğretmen istiyor ya da X ve Y jenerasyonundan öğretmenlerin dönüşmesini istiyorlar’ diyen ve yeni jenerasyon öğretmenlerle öğrencilerin fotoğrafını çeken Erişen şöyle konuşuyor: “Z nesline mensup öğrenciler evvelki nesilden öğretmenleri daha otoriter ve uzaklıklı buluyor. Şu an Türkiye’de öğretmenlerin yarısından fazlası X ve Y nesli yaş gurubuna dahil. Hasebiyle Z jenerasyonu öğrencilerin beklentileri doğrultusunda bu kadar çok sayıda öğretmeni dönüştürmek pek kolay değil. Lakin yeni jenerasyon öğretmenler, öğrencilerle okul içi ve okul dışında daha kolay bağlantı kuruyor. Bu nedenle öğrencilerin tercihi de kendileri üzere süratli, pratik, kolay öğrenebilen, hayata onlar üzere bakabilen genç öğretmenlerden yana oluyor.
NEDEN GENÇ ÖĞRETMEN İSTİYORLAR?
• Klâsik anlayışa sahip öğretmenler öğrencilerin derste telefon kullanımı konusunda katı kurallar koyuyor. Lakin öğrencilerin beklentisi farklı. Cep telefonlarının birebir vakitte birer öğretim aracı olduğunun farkında olan bir kuşak var. Bunları daha rahat ve etkin kullanabilmelerine müsaade edilmesini istiyorlar. Pandemide ve uzaktan eğitimde teknolojiyle iç içe olmuşken sınıf ortamında telefonların toplatılmasındaki çelişkiye itiraz ediyorlar. Tıpkı vakitte öğretmenlerinin teknolojiden anlamasını bekleyip Dijital platformlar ve teknolojinin dersin ana malzemesi olmasını istiyorlar.
• Öğretmenle okul dışı irtibata çok ehemmiyet veriyorlar. Bilgiye kolay ulaşmaya alışkın olan bu jenerasyon günün her saati öğretmenlerine telefonla ulaşabilmek, sorularına karşılık almak istiyor. Z nesli için geç saat ya da vakit kavramları farklı.
• Z jenerasyonu öğrenciler bir yandan çok mantıklı çıkarımlar yaparken bir yandan da samimi hislere ehemmiyet veriyor. Bu nedenle öğretmenlerle ortalarındaki uzaklıktan hoşlanmıyor. Öğretmenlerinin toplumsal medya hesaplarının olması onlar için çok değerli. Birlikte toplumsal medyada fotoğraf çekip paylaşmak da onlar için değerli. Ortadaki bağı güçlendirdiğine inanıyorlar. Eski anlayışa sahip bir küme öğretmen için ise öğrencisiyle fotoğraf çekip toplumsal medyada paylaşmak yakışık almayan bir davranış.
• Öğretmenlerinin mesleğine tutkulu ve heyecanlı olmasını bekliyorlar. Kendilerinden beklenen davranışı öncelikle öğretmenlerinde görmek istiyorlar. Bu nedenle sınıfa girip dümdüz ders anlatıp çıkan bir öğretmendense kendisini geliştirmeye istekli bir öğretmen onlar için değerli.
• Çağdaş meslekler ve geleceğin meslekleri konusunda öğretmenleri tarafından yönlendirilmek istiyorlar. X ve Y jenerasyonuna mensup öğretmenlerin ise bu bahiste kâfi olmadığını düşünüyor ve onlar tarafından, klasik mesleklere yönlendirilmekten şikayet ediyorlar.
Z JENERASYONU EĞİTİMDEN NE BEKLİYOR?
Eğitimin geleceğinin tartışıldığı ve üzerinde çalışıldığı bu günlerde, gençler esasen nelerin yapılması gerektiğini, biz eğitimcilere ve yetkililere söylüyor diyen Erişen gençlerin ülkü eğitim modelini de şöyle sıralıyor:
• Eskiye nazaran kurallar esnetilmiş olsa da onlar için okullar hala bir disiplin yuvası. Okuldaki idare anlayışından şikayetçiler, Türkiye’de okulların kışla anlayışıyla yönetildiğini düşünüyorlar ve müdürlerin bir kumandan üzere davranmasından rahatsızlar. Katı kurallara dayalı bir eğitim anlayışına ve ast üst bağlantısına itirazları var. Okul idaresinin koyacağı kurallarda kelam sahibi olmak ve idareye katılmak istiyorlar.
• Fiziki ortam öğrenme kalitesini yüzde 25 oranında etkiliyor. Okulları dört tarafı çitlerle çevrili, cezaevinden farkı olmayan yapılara benzetiyorlar. Özgürlüklerinin kısıtlandığını düşünerek daha rahatlatıcı fiziki koşulları idareden bekliyorlar. Okul duvarlarının kalkmasını, kalkmıyorsa en azından öğlen ortasında çıkıp yemek yiyebilmeyi istiyorlar.
• Okul sıralarının çok rahatsız olduğunu düşünüyorlar, uykumuzu getirecek kadar rahat olmasın fakat canımızı yakacak kadar da rahatsız olmasın diyorlar.
• Lise ve üniversiteye giriş için imtihan sisteminden kaçamıyorsak en azından hazırlanma sürecini daha başarılı ve çağdaş prosedürlerle geçirebiliriz diyen öğrenci sayısı çok fazla.
• Teorik dersleri almak onlar için kâfi olmuyor. Hayattaki karşılığını da görmek istiyorlar.
• Potansiyellerini ortaya çıkaracak bir eğitim anlayışı olduğuna inanmıyorlar. Öğretilenlerin hayattaki karşılıklarını görmek ve ikna olmak istiyorlar.
• Ders saatlerinin ve ders çeşitliliğinin fazla olduğunu düşünüp çok ders yükünden ötürü kendilerini geliştiremediklerini söylüyorlar.
• Muvaffakiyet anlayışının ve imtihan sisteminin değişmesini istiyorlar. Sanatta ve sporda başarılı öğrencilerin matematik dersinde berbat olduğu için başarısız olarak değerlendirilmesini gerçek bulmuyorlar. Bu nedenle yeni ölçme kıymetlendirme sistemlerine muhtaçlık duyuyorlar.
YÜZ YILDIR SIKINTILAR AYNI
1926 yılında Maarif Teşkilatı Şuralarına referans olan toplantı raporlarını inceleyen Erişen tarihten günümüzde problemlerde çok büyük değişiklikler olmadığını da şu sözlerle anlatıyor: “Neredeyse ortadan 100 yıl geçmiş fakat meseleler hala benzerlik gösteriyor. O yıllarda okulda öğretilen derslerle gerçek hayat ortasındaki farklılıkların kaldırılması, mesleklerin tanıtımı ve okulların değişikliklere ayak uydurabilmesi, müfredatın, kitapların işe fayda olması konuşulmuş. Okulların o yıllardaki teknolojik gelişmelerin gerisinde kaldığı tartışılmış, mesleksel eğitimin ehemmiyetine vurgu yapılmış. Bugün de eğitimde tahlil aranan meseleler bunlar.
