İlk çeşitte yapılan hesaplamalar, Fransa’da taktik oylamanın seçim haritasını nasıl tekrar çizdiğini gösteriyor. Seçmenlerin üç büyük kampta toplandıklarını söylemek mümkün: Macron, çok sağ ve çok sol.
Birinci çeşit öncesi seçim kampanyasının son günlerinde, öteki adaylara oy vermeyi düşünen birçok seçmen nihayetinde önde giden adaylardan birine yönelmeyi seçti.
Aşırı sağcı milliyetçi popülist Éric Zemmour’un oylarının değerli kısmı bu nedenle Marine Le Pen’e gitti. Muhafazakar Cumhuriyetçi Parti’deki sağ eğilimli birtakım kısımlar de birebirini yapmış olabilir.
Solda ise seçmenler Sosyalist Anne Hidalgo ve Yeşiller’den Yannick Jadot’nun ikinci cinse kalamayacağına kanaat getirdi. Bu nedenle büyük oranda Jean-Luc Mélenchon’a yönelerek, soldaki bir adayı yarışta tutmak istediler. Halbuki ki Sosyalist Parti ve Yeşiller’de birçok kişinin Mélenchon’u sevmedikleri biliniyor.
Fransa’da cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci tipe kaldı. Sandık çıkış anketlerine nazaran, ikinci çeşitte oyların yüzde 28.6’sını alan mevcut Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile oyların yüzde 23.9’unu alan çok sağcı Ulusal Birlik Partisinin (RN) başkanı Marine Le Pen ikinci cinste yarışacak.
Merkezse ise olağanda Cumhuriyetçi aday Valérie Pécresse’yi seçecek birçok seçmen, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a yöneldi. Neden? Zira Le Pen ve/veya Mélenchon’un çok güçlü formda arttan gelmesinden korktular.
Fransa’nın tuhaf sistemini hatırlayın, yalnızca iki aday iklinci çeşide kalıyor ve küçük bir fark büyük bir değişim yaratabiliyor. İkinci çeşitte Le Pen ve Mélenchon’un yarışı çok da uzak bir ihtimal değildi. Birinci tıpta alınan sonucun iki manası var.
Birincisi, Fransa’da 1958’den bu yana (Macron’un 2017’de Fransa Cumhurbaşkanı seçilmesine kadar) iktidarda olan iki klâsik partinin, muhafazakar sağın ve sosyalist solun, yüzleştiği büyük yıkım. Macron’un 5 yıl evvel başlattığı bu süreç artık tamamlandı.
İki partinin cumhurbaşkanı adayları, bilhassa de Sosyalist Parti’nin adayı Anne Hidalgo, seçim masraflarını geri isteyebilecekleri yüzde 5 barajını dahi aşamayabilir. Bunun bedeli milyonlarca euro, daha berbatı ise rezil olmak. İki parti içinde de önemli ağız dalaşı beklenebilir.
Macron, Fransa siyasetini tam da istediği üzere şekillendirdi. Bir yanda kendisinin “gerçekçi merkezciliğinin” ve “dünyaya açık” halinin, başka yanda ise rakiplerinin “aşırı” görüşlerinin olduğunu söylüyor: Le Pen’in “ulusalcı aşırılığı” ve Mélenchon’un “ütopik aşırıcılığı” .
Bu ayrışma şu ana kadar Macron’un işine yaradı. Onun, sağda ve solda “sorumlu” güçlerle birleşebilmesini sağladı. Tıpkı ayrışma adeta ana akım muhalefeti temizledi ve meydanı Macron’a bıraktı.
Ancak tam da burada, birinci tıpta alınan ikinci derse, ki Macron’u kaygılandırması gereken ders bu, değinmek gerekiyor.
Macron’un muhalifleri, yani aşırılık tarafındaki “sorumsuz” güçler daima güçleniyor. Deneyimli siyaset yorumcusu Alain Duhamel Pazar akşamı bu durumu şöyle yorumladı:
“Sistem aksisi partiler artık Fransızlar ortasında çoğunluğun sadakatine sahip.”
Eğer Marine Le Pen’in oyuna, Éric Zemmour’un ve üçüncü “egemenlikçi” aday Nicolas Dupont-Aignan’ın oylarını eklerseniz, çok sağın toplam oyu yüzde 33’e yükseliyor. 2017’deki seçime kıyasla 7 puan fazla.
Mélenchon’un ve Troçkist öteki iki adayın oylarıyla birlikte yüzde 50’yi aşan bir oydan kelam ediyoruz. Soldaki bu adayların seçmenlerinin birçoğu ikinci cinste, 2017’dekiyle tıpkı nedenlerden Macron’a oy vereceklerdir. Zira onlar için çok sağın iktidarda olduğunu görmek gayriahlaki bir durum. Fakat ikinci çeşitte kimileri çekimser kalacak, kimileri oy pusulasında hiçbir adayı işaretlemeyecek, kimileri ise Le Pen’e oy verecek,
Le Pen aksisi oylarla Macron zıddı oylar bu noktada yakınlaşıyor. Birincisi azalırken, ikincisi artıyor.
Bu nedenle de seçimin ikinci tipi Macron için 5 yıl evvelki kadar kolay olmayacak.
